Kapodaster, nazywany również capo, to niezbędne akcesorium dla wielu gitarzystów. Pozwala na szybką zmianę tonacji instrumentu bez konieczności nauki nowych chwytów. Niezależnie od poziomu zaawansowania, właściwe użycie kapodastru może znacząco poszerzyć Twoje możliwości muzyczne. W tym poradniku dowiesz się, jak wybrać odpowiedni kapodaster do swojej gitary oraz jak go prawidłowo używać.
Czym jest kapodaster i do czego służy?
Kapodaster (znany również jako capo) to małe urządzenie, które mocuje się na gryfie gitary, tworząc sztuczny próg. Jego główne funkcje to:
- Zmiana tonacji utworu bez konieczności zmiany układu palców na gryfie
- Dostosowanie tonacji do możliwości wokalnych
- Ułatwienie gry w trudnych tonacjach
- Uzyskanie jaśniejszego, bardziej otwartego brzmienia
- Umożliwienie łatwiejszego grania niektórych utworów
Kapodaster nie zmienia strojenia gitary – zmienia jedynie wysokość dźwięków poprzez skrócenie długości drgających strun.
Rodzaje kapodasterów
Na rynku dostępnych jest kilka typów kapodasterów, każdy z własnymi zaletami i przeznaczeniem:
Kapodaster sprężynowy
- Zalety: Szybki i łatwy w użyciu, jedno-ręczna obsługa
- Wady: Może wywierać zbyt duży nacisk na struny, co prowadzi do rozstrojenia
- Najlepszy do: Gitary akustycznej i elektrycznej
Kapodaster śrubowy
- Zalety: Precyzyjne dostosowanie nacisku, stabilne mocowanie
- Wady: Wymaga użycia obu rąk do założenia, wolniejszy w obsłudze
- Najlepszy do: Gitary klasycznej i akustycznej
Kapodaster dźwigniowy
- Zalety: Równomierny nacisk, łatwy w obsłudze
- Wady: Może być droższy od innych typów
- Najlepszy do: Gitar z płaskim gryfem, w tym elektrycznych
Kapodaster elastyczny (na gumce)
- Zalety: Tani, lekki, uniwersalny
- Wady: Mniej stabilny, wymaga wprawy przy zakładaniu
- Najlepszy do: Początkujących gitarzystów, sytuacji awaryjnych
Jak wybrać odpowiedni kapodaster do swojej gitary
Wybór właściwego kapodastru zależy od kilku kluczowych czynników:
- Typ gitary – gitary klasyczne mają szersze gryfy niż akustyczne czy elektryczne, więc potrzebują odpowiednio szerszego kapodastru
- Kształt gryfu – niektóre gryfy są bardziej płaskie, inne bardziej wypukłe
- Częstotliwość użycia – jeśli często zmieniasz pozycję kapodastru podczas występu, wybierz model łatwy w obsłudze
- Budżet – ceny wahają się od kilkunastu do nawet kilkuset złotych za profesjonalne modele
Kapodaster powinien wywierać wystarczający nacisk, aby struny nie brzęczały, ale nie na tyle duży, by powodować rozstrojenie gitary.
Rekomendacje dla różnych typów gitar
- Gitara klasyczna: Kapodaster śrubowy lub szeroki kapodaster sprężynowy
- Gitara akustyczna: Kapodaster dźwigniowy lub sprężynowy
- Gitara elektryczna: Kapodaster sprężynowy lub dźwigniowy o mniejszej szerokości
- Ukulele: Specjalny mniejszy kapodaster lub uniwersalny kapodaster z możliwością regulacji
Jak prawidłowo używać kapodastru
Poprawne założenie kapodastru jest kluczowe dla uzyskania czystego brzmienia:
1. Wybierz próg, na którym chcesz umieścić kapodaster (każdy próg podwyższa tonację o pół tonu)
2. Umieść kapodaster tuż za progiem (bliżej główki gitary), nie bezpośrednio na metalowym progu
3. Upewnij się, że kapodaster jest prostopadły do gryfu, nie pod kątem
4. Dokręć lub dociśnij kapodaster tak, aby wszystkie struny brzmiały czysto, bez brzęczenia
5. Sprawdź, czy gitara jest dobrze nastrojona po założeniu kapodastru (często wymaga delikatnego dostrojenia)
Ważne: Po założeniu kapodastru zawsze sprawdź, czy wszystkie struny brzmią czysto. Jeśli słyszysz brzęczenie, może to oznaczać, że kapodaster jest źle umieszczony lub wywiera niewystarczający nacisk.
Jak zmienia się tonacja przy użyciu kapodastru
Kapodaster podnosi tonację gitary o pół tonu za każdym progiem:
- Kapodaster na 1. progu: podwyższenie o pół tonu (np. z E do F)
- Kapodaster na 2. progu: podwyższenie o cały ton (np. z E do F#)
- Kapodaster na 3. progu: podwyższenie o półtora tonu (np. z E do G)
- Kapodaster na 4. progu: podwyższenie o dwa tony (np. z E do G#)
Dzięki temu możesz grać te same układy akordów, ale w wyższej tonacji, co jest szczególnie przydatne przy akompaniamencie do śpiewu lub gdy chcesz dopasować tonację do możliwości wokalnych.
Wskazówka dla początkujących: Używając kapodastru na 2. progu i grając akordy z tonacji E-dur (E, A, B), faktycznie grasz w tonacji F#-dur (F#, B, C#).
Najczęstsze problemy i ich rozwiązania
Rozstrojenie gitary
Problem: Po założeniu kapodastru gitara brzmi rozstrojona.
Rozwiązanie: Kapodaster może wywierać zbyt duży nacisk. Spróbuj poluzować go nieco lub umieścić dokładnie za progiem, nie na nim. Sprawdź też, czy kapodaster jest równomiernie dociśnięty.
Brzęczące struny
Problem: Niektóre struny brzęczą mimo założonego kapodastru.
Rozwiązanie: Upewnij się, że kapodaster jest ustawiony prostopadle do gryfu i wywiera równomierny nacisk na wszystkie struny. Czasem wystarczy delikatnie przesunąć go w stronę główki gitary.
Trudności z szybką zmianą pozycji
Problem: Zmiana pozycji kapodastru podczas występu zajmuje zbyt dużo czasu.
Rozwiązanie: Rozważ zakup kapodastru sprężynowego lub dźwigniowego, który można obsługiwać jedną ręką. Warto też ćwiczyć zmianę pozycji kapodastru przed występami.
Uszkodzenia lakieru gitary
Problem: Kapodaster zostawia ślady na lakierze gryfu.
Rozwiązanie: Wybierz model z silikonową lub gumową powłoką w miejscu kontaktu z gryfem. Unikaj pozostawiania kapodastru na gryfie przez dłuższy czas, gdy nie używasz instrumentu.
Dbanie o kapodaster
Aby Twój kapodaster służył Ci jak najdłużej:
- Przechowuj go w suchym miejscu, najlepiej w pokrowcu gitary
- Regularnie czyść gumowe elementy, które mają kontakt ze strunami
- Sprawdzaj, czy mechanizm sprężynowy lub śrubowy działa prawidłowo
- Nie zostawiaj kapodastru zaciśniętego na gryfie przez dłuższy czas, gdy nie używasz gitary
- Unikaj upuszczania kapodastru, szczególnie modeli z delikatnymi mechanizmami
Kapodaster to niewielka inwestycja, która znacząco poszerza możliwości gitarzysty. Wybierając odpowiedni model do swojej gitary i ucząc się prawidłowo go używać, zyskujesz narzędzie, które pozwoli Ci łatwiej dostosować tonację do swoich potrzeb wokalnych oraz uprościć granie w trudnych tonacjach. Pamiętaj, aby regularnie ćwiczyć zmiany pozycji kapodastru, co pozwoli Ci sprawnie korzystać z niego podczas występów na żywo.
Eksperymentuj z różnymi pozycjami kapodastru na gryfie – odkryjesz nowe brzmienia i możliwości, które wzbogacą Twoją grę i inspirację muzyczną.